Yazara Gore Listeleme

Viyana 1919: Birinci Dünya Savaşı’ndan tek bacağını kaybetmiş olarak dönen Andreas Pum, laterna çalarak geçimini sağlamak üzere izin belgesi alır ve böylece bir hırsız, suçlu ya da dilenci olmaktan kurtulur. Şans yüzüne gülmeye başlamıştır; evlenir. O artık iyi bir vatandaş, mutlu bir adamdır. Fakat sosyal koşullar aleyhine dönünce bu durumun nedenlerini kavramakta zorlanır. Pum şimdi dünyanın adaletsizliğiyle karşı karşıyadır.   Joseph Roth, topluma ayak uydurmaya çalışan bir insanın çaresizliğini haykırdığı bu romanda sadece geride bıraktığımız 20. yüzyıla özgü bir krize değil, sosyal adaletsizliğin hüküm sürdüğü tüm zamanlara dair de bir öykü anlatıyor. İsyan bu bakımdan zamansız bir anlatı.

100. doğum yılı olan 1994'te Avusturya içinde ve dışında çeşitli kültürel faaliyetlerle anılan ünlü nesir üstadı Joseph Roth'un (1894-1939), Türkçeye kazandırdığımız Hileli Tartı adlı bu roman, ölümünden kısa bir süre önce yayınlanmıştır. Çok akıcı bir dil ve sıcak bir üslupla kaleme alınmış bir roman olan hileli tartı'nın yıldızı da yazarı gibi giderek parlamaktadır. Zaten Joseph Roth da Türkiye'de yeni yeni tanınmaktadır. Apolitik bir roma olan Hileli Tartı'nı özünü oluşturan Avusturta-Macaristan monarşisinin çöküşünden duyulan içtimai üzüntüyü ferdi seviyede ele almasıdır. (Tanıtım Bülteninden)

"Senin durumun iyi Deborah..." diyordu karısına. "Yalnız, arkanda bir oğul bırakmaman çok yazık, ölüm duanı ben yapmak zorundayım, ben de yakında öleceğim ve arkamızdan kimse ağlamayacak. İki küçük toz tanesi gibi rüzgârda savrulacağız. İki küçük parlaklık gibi yok olacağız. Ben çocuk yaptım, senin kucağın bunları doğurdu, ölüm onları aldı. Yaşantın yokluk içinde ve anlamsız geçti. Gençlik yıllarında etinden yararlandım, yaşlılıkta ise seni hor gördüm. Belki günahımız buydu. Sevginin sıcaklığı içimizde olmadığı, aksine alışkanlığın soğukluğu olduğu için... Çevremizdeki her şey öldü, kurudu ve çürüdü. Senin durumun iyi Deborah... Tanrı sana acıdı. Sen bir ölüsün ve gömülüsün. Tanrı bana acımıyor. Zira ben bir ölüyüm ancak yaşıyorum. Tanrı, ne yaptığını iyi bilir. Eğer yapabilirsen beni canlıların kitabından silmesi için dua et." Çarlık Rusyası'nın Yahudi gettolarından birinde yaşıyordu Mendel Singer. Sıradan ve her gün karşılaşılabilecek bir Yahudi idi. Rüya görmeden uyuyordu. Vicdanı temizdi. İffetli bir insandı. Pişmanlık ve arzu duyduğu hiçbir şey yoktu. Kabuğuna sıkışmıştı Mendel, yalnızdı, yorgundu... İşte böyle bir ruh hâliyle, bulunduğu zamana ve mekâna kendini yabancı hissediyor ve bu yüzden ailesinin dağılmasını engellemek amacıyla atalarının yüzyıllardır yaşadığı bu toprakları terk ederek Amerika'ya göç ediyor.